Nabycie spadku lub otrzymanie darowizny wiąże się z koniecznością zapłaty podatku na rzecz Skarbu Państwa. Istnieją jednak liczne wyjątki w postaci zwolnień i kwot wolnych od podatku, które pozwalają tego uniknąć.

W tym artykule dowiesz się dokładnie, czym jest podatek od spadków i darowizn, ile wynosi i kto musi go zapłacić.

Czym jest podatek od spadku i darowizn?

Kwestię podatku od spadków i darowizn reguluje ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. Zgodnie z jej brzmieniem jest to podatek, który muszą zapłacić osoby fizyczne, które otrzymały własność rzeczy znajdujących się na terytorium RP lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP. Warunkiem jest jednak, aby weszły one w ich posiadanie w drodze:

  • dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
  • darowizny, polecenia darczyńcy;
  • dziedziczenia;
  • nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
  • zachowek, jeżeli uprawniony nie otrzymał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
  • nieodpłatne: dożywocie, użytkowanie i służebności.

Jeśli chodzi o otrzymanie rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, to podlegają one opodatkowaniu tylko wtedy, gdy w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem Polski lub miał miejsce stałego pobytu na jej terytorium.

Ile wynosi podatek od spadku i darowizn?

Kwestia wysokości podatku od spadków i darowizn jest dość skomplikowana, gdyż wymaga wiedzy na temat tego, w jaki sposób obliczana jest jego podstawa, kto należy do której grupy podatkowej oraz jakie zwolnienia mają zastosowanie. Wszystkie te zagadnienia omówimy poniżej.

Kto należy do jakiej grupy podatkowej?

Podstawową kwestią decydującą o wysokości podatku od spadków i darowizn jest przynależność do grupy podatkowej, czyli tak naprawdę stopień pokrewieństwa lub powinowactwa. Im bowiem bliższy krewny, od którego otrzymaliśmy darowiznę lub po którym przyjęliśmy spadek, tym niższą kwotę podatku będziemy musieli zapłacić.

Oto jak dzielą się wymienione w ustawie grupy podatkowe:

  • I grupa – małżonek, zstępni, wstępni, pasierbowie, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie;
  • II grupa – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych;
  • III grupa – inni nabywcy.

Warto zaznaczyć, że przez rodziców rozumie się także rodziców adopcyjnych, a przez zstępnych – także dzieci przysposobione.

Jakie są kwoty wolne od podatku dla każdej grupy podatkowej?

Istotne jest również pokreślenie, że ustawa przewiduje konkretne kwoty, które są zwolnione z opodatkowania. Jeśli więc wartość przyjętego spadku lub otrzymanej darowizny ich nie przekracza, to osoby, które je nabyły, nie muszą uiszczać żadnej opłaty na rzecz Skarbu Państwa.

Wysokość kwoty wolnej od podatku zależy od przynależności do określonej grupy podatkowej, a mianowicie:

  • 36 120 zł – I grupa podatkowa,
  • 27 090 zł – II grupa podatkowa,
  • 5 733 zł – III grupa podatkowa.

Jak widać, w tym przypadku bliżsi krewni również cieszą się większymi przywilejami.

Ważne

Kluczową kwestią, o której należy pamiętać przy obliczaniu kwoty wolnej od podatku, jest to, że w przypadku wielokrotnego nabycia rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy, należy zsumować czystą wartość wszystkich darowizn otrzymanych od niego w roku ostatniego nabycia oraz w ciągu 5 lat poprzedzających ten rok.

Jak obliczyć podstawę opodatkowania?

Ustalenie podstawy opodatkowania może być dla niektórych wyzwaniem, gdyż zgodnie z przepisami jest nią wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów, ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Co istotne, przez długi i ciężary rozumie się również:

  • koszty ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku,
  • koszty pogrzebu spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte z majątku spadkodawcy, z zasiłku pogrzebowego lub nie zostały zwrócone w innej formie,
  • koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, zobowiązania do wykonania zapisów i poleceń umieszczonych w testamencie,
  • wypłaty z tytułu zachowku,
  • inne obowiązki, które wynikają z przepisów kodeksu cywilnego o spadkach.

Jeśli natomiast chodzi o ustalenie wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych, to zgodnie z treścią ustawy przyjmuje się ją w wysokości określonej przez nabywcę, o ile odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw. Z kolei wartość rynkową określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Kwestią wartości zajmuje się naczelnik urzędu skarbowego. Jeżeli więc zdarzy się, że nabywca jej nie określi lub określona przez niego wartość będzie niezgodna z wartością rynkową, zostanie on wezwany do jej skorygowania, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania.

Jakie są stawki podatku dla każdej grupy podatkowej?

Znając już grupy podatkowe, kwoty wolne od podatku oraz zasady obliczania podstawy opodatkowania, możliwe jest określenie dokładnej stawki podatku, jaką należy zapłacić. Aby tego dokonać, należy najpierw poznać kwotę nadwyżki podstawy opodatkowania nad kwotą wolną od podatku.

Zakładając, że mamy do czynienia z sytuacją, w której spadkobierca lub obdarowany należy do drugiej grupy podatkowej, a nabyty przez niego majątek wynosi 50.000 zł, to kwota nadwyżki podstawy opodatkowania nad kwotą wolną od podatku wyniesie 22.910 zł, ponieważ w drugiej grupie podatkowej kwota wolna od podatku wynosi 27.090 zł.

Idąc dalej tym tropem możemy ustalić dokładną stawkę podatku. Jej wartość w zależności od grupy podatkowej wygląda następująco:

I grupa podatkowa

  • poniżej 11 833 – 3% nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku
  • od 11 833 do 23 665 – 355 zł + 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł
  • powyżej 23 665 – 946 zł 60 gr + 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł

II grupa podatkowa

  • poniżej 11 833 – 7% nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku
  • od 11 833 do 23 665 – 828 zł 40 gr + 9% od nadwyżki ponad 11 833 zł
  • powyżej 23 665 – 1893 zł 30 gr + 12% od nadwyżki ponad 23 665 zł

III grupa podatkowa

  • poniżej 11 833 – 12% nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku
  • od 11 833 do 23 665 – 1420 zł + 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł
  • powyżej 23 665 – 3313 zł 20 gr + 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł

Przyjmując zatem wskazany wyżej stan faktyczny, kwota podatku wyniosłaby 3.603,90 zł.

Kto nie musi płacić podatku od spadku i darowizn?

Warto mieć na uwadze, że ustawodawca przewiduje także sytuacje, w których dochodzi do zwolnienia z obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn, niezależnie od tego, jaka jest wartość otrzymanego majątku. Otóż, jeśli nabywcą jest małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha, mogą oni nie uiszczać opłaty na rzecz Skarbu Państwa. Warunkiem koniecznym do zaistnienia takiego wyłącznie jest jednak zgłoszenie nabycia spadku lub otrzymania darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

W razie, gdyby nabywca dowiedział się o nabyciu spadku lub darowizny po upływie tego terminu, przysługuje mu kolejne 6 miesięcy na dopełnienie obowiązku zgłoszenia, liczone od dnia, w którym dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy?

Moment powstania obowiązku podatkowego zależy od sposobu nabycia rzeczy lub praw majątkowych. Przykładowo, w przypadku spadku obowiązek podatkowy powstaje z dniem zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia. Z kolei w przypadku nabycia własności rzeczy i praw majątkowych w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego.

W celu zapoznania się ze wszystkimi zasadami dotyczącymi powstawania obowiązku podatkowego, zalecamy odwiedzenie rządowej strony podatki.gov lub odwołanie się bezpośrednio do tekstu ustawy.

Podstawy prawne

Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn

Spadki

Podobne wpisy ...