Kodeks rodzinny i opiekuńczy jasno stwierdza, że rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Nieustannie pojawiają się jednak pytania o to, ile dokładnie powinny wynosić alimenty na dziecko, jak je uzyskać i do kiedy powinny być uiszczane. W tym artykule dowiesz się wszystkich istotnych informacji na ten temat.
SPIS TREŚCI:
Kto musi płacić alimenty na dziecko?
Powszechną wiedzą jest fakt, że jednym z podstawowych zadań rodzica, jest zapewnienie swojemu dziecko środków utrzymania, a także w miarę potrzeb i możliwości, środków wychowania. Wiele osób nie wie jednak, że przepisy stanowią iż obowiązek alimentacyjny może również przejść na rodzeństwo bądź innych krewnych w linii prostej, pod warunkiem, że nie są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbliższej rodziny. Ponadto, dziecko może zwrócić się z roszczeniem o alimenty zarówno w stosunku do swojego ojczyma, jak i swojej macochy, jeżeli odpowiada to zasadom współżycia społecznego.
Ile wynoszą minimalne alimenty na dziecko?
Bardzo często osoby obciążone obowiązkiem alimentacyjnym zastanawiają się, jaka jest minimalna kwota tego świadczenia. Niestety odpowiedź na takie pytanie nie jest możliwa, gdyż kodeks nie ustanowił żadnej konkretnej wysokości alimentów.
Zakres świadczeń alimentacyjnych jest natomiast w pełni uzależniony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Oznacza to, że nie może dojść do sytuacji, w której zamożny, żyjący na wysokim poziomie rodzic wydaje na swoje dziecko kwotę, która wystarcza jedynie na pokrycie jego podstawowych potrzeb, takich jak mieszkanie i wyżywienie. O ile bowiem jego możliwości finansowe na to pozwalają, ma on obowiązek wspierać prawidłowy rozwój nie tylko fizyczny, ale i duchowy swojego syna czy córki, a więc finansować również ich pasje i edukację. Każde dziecko ma prawo do równej stopy życiowej z jego ojcem lub matką.
Czy dodatkowe świadczenia rodzinne mogą wpłynąć na obniżenie alimentów?
Warto wiedzieć, że na wysokość alimentów nie mają wpływu dodatkowe świadczenia, takie jak chociażby środki z programu 500+, otrzymywane przez rodzica, z którym mieszka dziecko. Wynika to z faktu, że zgodnie z kodeksem sąd nie powinien przy ustalaniu kwoty alimentów brać pod uwagę elementów takich jak:
- świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego,
- świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej,
- świadczenie wychowawcze,
- świadczenie rodzinne,
- rodzicielskie świadczenie uzupełniające.
Do kiedy trzeba płacić alimenty na dziecko?
Podobnie jak wysokość alimentów, częstym źródłem wątpliwości jest kwestia tego, do kiedy powinno się je płacić. Otóż najczęściej rodzice są przekonani, że obowiązek alimentacyjny ustaje z chwilą ukończenia przez ich syna lub córkę 18 roku życia. Istnieje również spora grupa osób, która uważa, że progiem tym jest wiek 25 lat. Należy jednak zaznaczyć, że oba te poglądy są błędne, a Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie określa żadnej konkretnej daty, z którą ustaje obowiązek płacenia alimentów.
Kluczowym czynnikiem jest tutaj fakt, że co do zasady obowiązek alimentacyjny rodziców ma zastosowanie tak długo, dopóki dziecko nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Oczywiście nie oznacza to, że po osiągnięciu przez syna lub córkę wieku 18 lat, mogą oni po prostu nie pracować i przez resztę życia korzystać ze świadczeń alimentacyjnych. Prawo przewiduje bowiem, że rodzice mogą uchylić się od wspierania pełnoletniego dziecka, jeśli jest to połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeśli nie dokłada ono starań w celu osiągnięcia samodzielności. Zwykle decydującym czynnikiem jest to, czy dziecko nadal uczy się w trybie dziennym i czy faktycznie wykazuje chęci do kontynuowania swojej edukacji. Jeśli bowiem syn lub córka studiują, ale świadomie zaniedbują wynikające z tego obowiązki, ich prawo do alimentów może w takiej sytuacji wygasnąć.
Jak ubiegać się o świadczenie alimentacyjne na dziecko?
Wyjaśniliśmy już kiedy i kto płaci alimenty, od czego zależy ich wysokość i do kiedy przysługują. Pozostaje jednak podstawowa kwestia, czyli jak w ogóle się o nie ubiegać. Często bowiem rodzice, z którymi mieszka dziecko obawiają się, że jedynym sposobem na zabezpieczenie alimentów jest wyczerpujące postępowanie sądowe. Prawda jest jednak taka, że może się to odbyć zarówno na drodze polubownej, jak i sądowej.
Umowa między małżonkami
Otóż alimenty na dziecko mogą być ustalone nawet w formie zwykłej umowy między rodzicami, co do treści której sami się porozumiewają. Zaleca się jednak, aby została ona spisana w formie aktu notarialnego, opatrzonego oświadczeniem o poddaniu się egzekucji alimentów. Tylko wówczas bowiem możliwe będzie ewentualne wyegzekwowanie należytego wywiązywania się z płatności tego świadczenia.
Oczywiście takie rozwiązanie jest możliwe tylko w przypadku, gdy małżonkowie żyją ze sobą w zgodzie i są w stanie wspólnie ustalić szczegóły realizacji obowiązku alimentacyjnego. W innych przypadkach konieczna może okazać się droga sądowa.
Mediacja lub ugoda sądowa
Jeszcze przed złożeniem pozwu do sądu, strony mogą spróbować mediacji z udziałem zawodowego mediatora. Dla wielu osób takie rozwiązanie jest znacznie mniej stresujące i pozwala na lepszą komunikację. Dzieje się tak dlatego, że mediator wykorzystuje specjalne techniki mające na celu ułatwienie rodzicom porozumienia się i dojścia do polubownego rozwiązania sporu. Jeśli uda im się zawrzeć ugodę, zostaje ona przekazana do sądu, który ją zatwierdza i nadaje jej klauzulę wykonalności, o ile podlega ona wykonaniu w drodze egzekucji.
Istnieje również możliwość złożenia przez jedną ze stron wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, co stanowi ostateczną drogę polubownego ustanowienia alimentów. Wówczas, jeśli druga osoba wyrazi zgodę i chęć, odbędzie się postępowanie pojednawcze, podczas którego ojciec i matka będą próbowali dojść do porozumienia w obecności sądu.
Pozew o alimenty
Jeśli wszystkie polubowne formy rozwiązania sporu zawiodą, pozostaje oczywiście złożenie pozwu o alimenty, w którym stroną powodową jest dziecko (reprezentowane przez swojego przedstawiciela ustawowego, czyli co do zasady rodzica), a stroną pozwaną rodzic, na którego ma być nałożony obowiązek alimentacyjny. Przedmiotem sprawy jest natomiast wysokość świadczenia, podana w formie sumy alimentów za okres jednego roku.
Warto mieć na uwadze, że postępowanie w sprawach o alimenty może ciągnąć się bardzo długo, dlatego dobrym pomysłem może być jednoczesne złożenie wniosku o zabezpieczenie alimentów na czas jego trwania.
Jaka jest kara za niepłacenie alimentów?
Sytuacja, w której rodzic nie płaci alimentów, czyli niealimentacja, jest przestępstwem ujętym w Kodeksie karnym. Stanowi on, że kto uchyla się od uiszczenia świadczenia zasądzonego wyrokiem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Warunkiem jest, aby osoba zalegała z zapłatą co najmniej 3 świadczeń okresowych lub opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosiło co najmniej 3 miesiące.
Ponadto, jeśli konsekwencją niepłacenia alimentów jest niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych dziecka, rodzicowi może grozić kara pozbawienia wolności do lat dwóch, a od 2007 roku również odebranie prawa jazdy.
Podstawy prawne
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny
Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
