Choroby zawodowe i wypadki przy pracy dotykają szokująco wysoki odsetek Polaków, jednak wiele osób wciąż nie wie, jak postępować w takiej sytuacji. Bardzo często pojawiają się pytania o to, do kogo się udać, na jaką pomoc można liczyć i skąd w ogóle wiedzieć, czy mamy do czynienia z chorobą zawodową.
SPIS TREŚCI:
Z tego artykułu dowiesz się, jak diagnozuje się chorobę zawodową, jakie organy ją orzekają i jakie odszkodowanie przysługuje w takiej sytuacji.
Czym są choroby zawodowe?
Definicja choroby zawodowej zawarta jest w Kodeksie pracy i stanowi, że „za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym””.
Jakie choroby są zawarte w wykazie chorób zawodowych?
Wykaz chorób zawodowych obejmuje kilkadziesiąt chorób i stanowi załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych z dnia 30 czerwca 2009 roku. Można tam znaleźć m.in. takie pozycje jak zaćma popromienna, rak oskrzeli czy udar cieplny.
Należy jednak mieć na uwadze, że ujęcie danej dolegliwości w wykazie nie jest wystarczające do stwierdzenia, że jest ona chorobą zawodową. Konieczne jest również stwierdzenie, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy.
Jak przebiega rozpoznanie choroby zawodowej?
Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika może nastąpić zarówno w trakcie zatrudnienia u danego pracodawcy, jak i po jego ustaniu. Przy czym w przypadku tej drugiej sytuacji, warunkiem koniecznym jest wystąpienie udokumentowanych objawów upoważniających do rozpoznania danej choroby zawodowej w okresie wskazanym w wykazie chorób zawodowych.
Przykładowo, jeśli u pracownika wystąpiła pokrzywka kontaktowa, to zgodnie z przepisami ustawy powinna ona wystąpić maksymalnie miesiąc po zakończeniu pracy w narażeniu zawodowym. Jeśli wystąpi dopiero po upływie tego okresu, dolegliwość nie zostanie uznana za chorobę zawodową.
Do kogo należy zgłosić podejrzenie choroby zawodowej?
Podejrzewając u siebie wystąpienie choroby zawodowej, należy zgłosić się do odpowiednich organów, a mianowicie:
- właściwego inspektora sanitarnego,
- właściwego okręgowego inspektoratu pracy,
Właściwość inspektoratów ustala się według miejsca, w którym praca jest lub była wykonywana.
Wyjątkiem są sytuacje, w których wybierany jest organ właściwy dla siedziby pracodawcy, co zazwyczaj ma miejsce, gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tej siedzibie.
Kto może zgłosić podejrzenie choroby zawodowej?
Oczywiście podejrzenie choroby zawodowej może zgłosić przede wszystkim sam pracownik, który zauważył u siebie objawy na nią wskazujące. Jednakże, oprócz niego, do właściwych organów mogą zwrócić się również:
- pracodawca,
- lekarz podmiotu właściwego do rozpoznania choroby zawodowej.
Warto również wiedzieć, że tylko były pracownik może udać się ze swoim podejrzeniem bezpośrednio do właściwego inspektoratu. Jeżeli natomiast objawy choroby zawodowej występują u osoby, która nadal jest zatrudniona u danego przedsiębiorcy, wówczas podejrzenie należy zgłosić za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną.
Jak wygląda postępowanie w sprawie chorób zawodowych?
Po zgłoszeniu podejrzenia choroby zawodowej do właściwego inspektoratu, organ ten powinien wszcząć postępowanie w tej sprawie. Najważniejszą jego częścią będzie skierowanie pracownika lub byłego pracownika na badanie do uprawnionej jednostki orzeczniczej. Wówczas lekarz dokona oceny stanu faktycznego na podstawie dokumentacji medycznej i oceny narażenia zawodowego, a następnie wyda stosowne orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej stwierdzenia.
Od wydanej decyzji może odwołać się zarówno pracownik, jak i jego pracodawca. Są do tego uprawnieni w terminie 14 dni od dnia jej wydania.
Czy za choroby zawodowe przysługuje odszkodowanie?
Tak, po stwierdzeniu choroby zawodowej przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Nie jest to jednak jedyne świadczenie, z którego można skorzystać w takiej sytuacji. Osoby, które uległy wypadkowi przy pracy lub zachorowały na chorobę zawodową, mają w Polsce prawo do:
- zasiłku chorobowego,
- świadczenia rehabilitacyjnego,
- zasiłku wyrównawczego,
- jednorazowego odszkodowania,
- renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej,
- renty rodzinnej,
- dodatku pielęgnacyjnego,
- dodatku do renty rodzinnej – dla sieroty zupełnej,
- pokrycia kosztów leczenia stomatologicznego i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne.
Ile wynosi jednorazowe odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej?
Jeśli chodzi o jednorazowe odszkodowanie, to jego wysokość zależy od stopnia, w jakim choroba zawodowa wpłynęła na nasze zdrowie.
Obecnie takie świadczenie wynosi 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Wynika to z faktu, że lekarz orzecznik wydając orzeczenie powinien dokonać oceny zgodnie z tabelą normy procentowej stałego uszczerbku na zdrowiu. Na tej podstawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyzna odpowiednią kwotę świadczenia.
W przypadku orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały w wyniku choroby zawodowej, wysokość odszkodowania wzrośnie o kwotę równą 3,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia.
Podstawy prawne
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
