Niestety, wraz z wiekiem u ludzi często rozwijają się różnego rodzaju schorzenia, które utrudniają im podejmowanie świadomych decyzji. Bliscy zwykle czują się wtedy bezradni, gdyż nie wiedzą, co mogliby zrobić, aby ułatwić takiej osobie normalne funkcjonowanie. Wówczas dobrym rozwiązaniem jest złożenie wniosku o ubezwłasnowolnienie osoby starszej, jednakże jest to możliwe tylko w niektórych przypadkach. W tym artykule dowiesz się wszystkiego o tej procedurze.
SPIS TREŚCI:
Czym jest ubezwłasnowolnienie?
Ubezwłasnowolnienie to instytucja przewidziana w Kodeksie cywilnym, która polega na ograniczeniu zdolności do czynności prawnych danej osoby. Wyróżnia się dwa jego rodzaje, a mianowicie:
- ubezwłasnowolnienie całkowite,
- ubezwłasnowolnienie częściowe.
Oba mają zastosowanie do osób, które są niezdolne do świadomego podejmowania decyzji z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii. Jednakże różnica pomiędzy nimi polega na tym, że w pierwszym przypadku osoba ubezwłasnowolniona jest całkowicie pozbawiona zdolności do czynności prawnych, natomiast w drugim jej zdolność do czynności prawnych jest ograniczona. W zależności od rodzaju, sąd ustanawia opiekę lub kuratelę.
Kiedy ubezwłasnowolnienie osoby starszej jest dobrym rozwiązaniem?
Ubezwłasnowolnienie jest dobrym rozwiązaniem, gdy istnieje uzasadniona obawa, że dana osoba jest niezdolna do podejmowania racjonalnych decyzji, przez co może sama zaszkodzić swojemu dobru. Najczęściej decydują się na to bowiem najbliżsi krewni, którzy uważają, że ograniczenie jej zdolności do czynności prawnych będzie służyć jej interesom. Dlatego też, na przykład, powszechne jest ubezwłasnowolnienie alkoholika, którego rodzina chce zmusić do poddania się leczeniu odwykowemu, lub osoby starszej, która nie jest już w pełni świadoma tego, co dzieje się wokół niej.
W przypadku osób starszych decyzję taką często podejmują dorosłe dzieci, którym zależy na dobru swoich rodziców. Zdarza się bowiem, że niektóre schorzenia, takie jak demencja czy choroba Alzheimera, znacząco wpływają na zdolność do samodzielnego funkcjonowania. W takich przypadkach, w celu zapewnienia danej osobie bezpieczeństwa, odpowiednim krokiem może być właśnie ubezwłasnowolnienie, które pozwoli rodzinie podejmować za nią wszystkie ważne decyzje.
Jak załatwić ubezwłasnowolnienie osoby starszej?
Chcąc ubezwłasnowolnić osobę starszą, należy sporządzić odpowiedni wniosek i złożyć go w sądzie. Dokonać tego mogą:
- małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie,
- krewni w linii prostej oraz rodzeństwo,
- przedstawiciel ustawowy.
Należy jednak pamiętać, że sam wiek nie jest wystarczającym powodem do ograniczenia czyjejś zdolności do czynności prawnych. Konieczne jest wykazanie, że dana osoba faktycznie nie jest w stanie kierować swym postępowaniem z powodu istniejącej choroby psychicznej lub innej przyczyny wymienionej w kodeksie. W takim przypadku najlepiej jest do wniosku załączyć dokumentację medyczną, która potwierdzi jej zły stan zdrowia.
Gdzie należy złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie osoby starszej?
Wniosek o ubezwłasnowolnienie należy złożyć do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. Następnie zostanie wszczęte postępowanie dowodowe mające na celu ustalenie stanu zdrowia, sytuacji osobistej, zawodowej i majątkowej osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona.
Procedura ubezwłasnowolnienia osoby starszej jest często skomplikowana i może się ciągnąć latami. Konieczne jest bowiem upewnienie się, że ograniczenie jej zdolności do samostanowienia będzie służyło jej dobru, a nie interesom osób trzecich. Dlatego bardzo ważne jest prawidłowe przygotowanie wniosku wraz z towarzyszącą mu dokumentacją. Najlepszym rozwiązaniem jest zawsze skorzystanie z pomocy doświadczonego prawnika, który uczestniczył już w podobnych postępowaniach. Warto pamiętać, że zgodnie z prawem, kto składa wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny.
Kto zostanie opiekunem ubezwłasnowolnionej osoby starszej?
Jak już wspomnieliśmy, jeżeli sąd wyda orzeczenie ubezwłasnowolnienia częściowego, wówczas konieczne jest ustanowienie kuratora, natomiast jeżeli orzeknie ubezwłasnowolnienie całkowite, wówczas ustanowiony zostanie opiekun.
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, opiekunem prawnym zawsze powinien być w pierwszej kolejności małżonek, a w przypadku jego braku – ojciec lub matka. Jednakże w odniesieniu do osób starszych często żadne z powyższych nie jest możliwe, w związku z czym funkcję tę zwykle pełnią dzieci. Należy jednak podkreślić, że istotnym kryterium jest tutaj wzgląd na dobro osoby, nad którą sprawowana ma być opieka. Oznacza to, że nic nie może wskazywać na to, że wyznaczenie konkretnego krewnego na opiekuna prawnego lub kuratora osoby ubezwłasnowolnionej stanowiłoby zagrożenie dla jej dobra.
Podstawy Prawne
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
